Na czym polega wydziedziczenie? Jak skutecznie wydziedziczyć?
Na czym polega wydziedziczenie? Jak skutecznie wydziedziczyć?
Wiele osób jest przekonanych, że samo pominięcie członka rodziny w testamencie jest jednoznaczne z pozbawieniem go jakiegokolwiek udziału w spadku. Tymczasem wskazanie konkretnej osoby w testamencie oznacza jedynie to, że ostatnią wolą na wypadek śmierci jest powołanie właśnie tej osoby jako spadkobiercy. Pozostałym członkom najbliższej rodziny (zstępni, małżonek, rodzice) może przysługiwać roszczenie o zachowek (więcej o tym komu i kiedy przysługuje zachowek, w innym wpisie).
Oczywiście, oprócz pominięcia w testamencie, istnieje możliwość pozbawienia członka najbliższej rodziny prawa do zachowku. Właśnie na tym polega instytucja wydziedziczenia.
Wydziedziczenie będzie możliwe, gdy zajdą przesłanki wskazane w Kodeksie Cywilnym. Spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku (wydziedziczenie), jeżeli uprawniony do zachowku:
1) wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;
2) dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;
3) uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.
Do wywołania skutków prawnych wydziedziczenia nie wystarczy samo zaistnienie jednej z przyczyn wskazanych powyżej. Przyczyna wydziedziczenia powinna być podana w treści testamentu. Oczywiście nie jest wymagane posługiwanie się sformułowaniami ustawowymi, ale przyczyna musi należeć do jednej z kategorii wskazanych powyżej. Nie jest również wystarczające posłużenie się ogólnym sformułowaniem z ustawy np. wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego, bowiem należy wskazać konkretne okoliczności, które są przyczyną wydziedziczenia. Powołanie się na postępowanie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego albo nie dopełniania względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych, dla swojej skuteczności wymaga wykazania uporczywości zachowań. Jeśli przyczyna nie jest podana wprost, powinno być możliwe jej ustalenie na podstawie treści testamentu.
Wskazanie przyczyny wydziedziczenia jest bardzo ważne, ponieważ gdy przyczyna wydziedziczenia nie będzie wynikała z treści testamentu, to wydziedziczenie nie wywoła żadnego skutku prawnego i osobie tej będzie przysługiwało roszczenie o zachowek.
Dla skuteczności wydziedziczenia istotna jest tylko przyczyna prawdziwa i wskazana w testamencie. Zatem w sytuacji, gdy spadkodawca opisze przyczynę, która jest nieprawdziwa to wydziedziczenie będzie bezskuteczne. Bez znaczenia będzie również fakt, że istniała inna przyczyna, która mogłaby być podstawą wydziedziczenia.
Spadkodawca nie może wydziedziczyć uprawnionego do zachowku, jeżeli mu przebaczył. Jeżeli w chwili przebaczenia spadkodawca nie miał zdolności do czynności prawnych, przebaczenie jest skuteczne, gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem. Dostateczne rozeznanie polega na możliwości rozpoznania znaczenia czynu spadkobiercy. Przebaczenie jest możliwe tylko wtedy, gdy spadkodawca wie o zachowaniu, czynach spadkobiercy. Musi ono nastąpić w taki sposób, aby nie było wątpliwości czy wolą spadkodawcy było przebaczenie.
Istnieje spór jaki skutek wywołuje przebaczenie, które następuje po sporządzeniu testamentu zawierającego zapis o wydziedziczeniu. Czy samo przebaczenie powoduje bezskuteczność wydziedziczenia czy spadkodawca musi zniszczyć testament bądź sporządzić nowy testament, w którym odwoła wcześniejszy testament albo jedynie oświadczenie o wydziedziczeniu.
Pamiętaj !!! Wskazując przyczynę wydziedziczenia:
- należy konkretnie opisać zdarzenie, zachowanie, które jest przyczyną wydziedziczenia,
- zachowanie to musi należeć do jednej z kategorii wskazanej w Kodeksie Cywilnym,
- przesłanka wydziedziczenia musi być prawdziwa,
- powołując się na przesłankę postępowania w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego czy niedopełniania względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych trzeba również wykazać uporczywość takiego zachowania.
Niniejszy artykuł jest ogólnym omówieniem tematu. Każda sprawa jest wielowątkowo i wymaga dokładnej analizy. W związku z powyższym zachęcam do skorzystania z usług profesjonalnego pełnomocnika.
Zapraszam do zapoznania się z innymi zagadnieniami z zakresu prawa spadkowego.