Sposoby stwierdzenia nabycia spadku. Jakie dokumenty potwierdzają nabycie spadku?

Sposoby stwierdzenia nabycia spadku. Jakie dokumenty potwierdzają nabycie spadku?

Po śmierci osoby najbliższej, spadkobiercy będąc przekonani o swoim powołaniu do spadku często nie przeprowadzają postępowania o stwierdzenie nabycia spadku. Skutkiem tego jest figurowanie zmarłych m.in. w księgach wieczystych nieruchomości, różnych ewidencjach czy jako strony umowy na dostarczenia gazu czy prądu. Nie ma przepisu, który zobowiązywałby spadkobierców do przeprowadzenia postępowania o stwierdzenie nabycia spadku. Jednak brak przeprowadzonego postępowania spadkowych uniemożliwia jakiekolwiek rozporządzenie nieruchomością np. jej sprzedaż.

Dokumentem potwierdzającym przejście praw i obowiązków zmarłego na spadkodawców jest postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku albo notarialny akt poświadczenia dziedziczenia. Oświadczenie spadkobiercy, niezależnie od formy, nie może być traktowane jako potwierdzenie nabycia spadku. Okoliczność, że osoba jest małżonkiem czy dzieckiem zmarłego nie świadczy o tym, że jest spadkobiercą, gdyż np. mogła zostać wydziedziczona albo spadkodawca sporządził testament. (Sposoby powołania do spadku zostały opisane w osobnym artykule)

Potwierdzenie praw do spadku można uzyskać na drodze postępowania sądowego (wniosek o stwierdzenie nabycia spadku) albo u notariusza (akt poświadczenia dziedziczenia).

Sądowe stwierdzenie nabycia spadku

Sądem wyłączenie właściwym w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku (sąd spadku) jest sąd ostatniego miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy. Jeśli miejsca zwykłego pobytu w Polsce nie da się ustalić, właściwy jest sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część. W braku powyższych podstaw właściwy jest Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy.

Do sądu spadku należy złożyć wniosek o stwierdzenie nabycia spadku wraz z odpisami tego pisma dla uczestników (egzemplarz dla sądu z oryginałem dokumentów oraz kopia pisma ze wszystkimi załącznikami dla każdego ze wskazanych uczestników). Jeśli spadkodawca sporządził testament lub testamenty, to należy je dołączyć do wniosku. Trzeba również dołączyć akt zgonu spadkodawcy. Jeśli wnioskujemy o stwierdzenie spadku na podstawie ustawy to dokumentu potwierdzające więzy rodzinne ze spadkodawcą (akt małżeństwa, akty urodzenia dzieci). We wniosku jako uczestników należy wskazać pozostałe osoby, które są lub mogą być powołane do spadku na podstawie testamentu albo ustawy.

Akt poświadczenia dziedziczenia

Jeśli chcesz przeprowadzić postępowanie spadkowe bez oczekiwania na rozpoznanie sprawy przez sąd, możesz zrobić to u notariusza.

Od 2 października 2008 r. notariusze mogą sporządzać akt poświadczenia dziedziczenia ustawowego lub testamentowego, z wyłączeniem dziedziczenia na podstawie testamentów szczególnych (ustnego, podróżnego i wojskowego).

Akt poświadczenia dziedziczenia może być sporządzony przez notariusza jedynie w sytuacjach bezspornych i nie budzących jego wątpliwości. Niemożliwe jest wydanie aktu poświadczenia dziedziczenia dla spadków otwartych przed 1 lipca 1984 roku.

Notariusz odmówi sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia, jeżeli:

• został już uprzednio sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia lub wydane postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku,
• w toku sporządzania protokołu dziedziczenia ujawnią się okoliczności wskazujące, że przy jego sporządzeniu nie były obecne wszystkie osoby, które mogą wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi lub testamentowi, lub też osoby, na których rzecz spadkodawca uczynił zapisy windykacyjne, albo istnieją lub istniały testamenty, które nie zostały otwarte lub ogłoszone,
• w sprawie brak jurysdykcji krajowej.

Do sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia niezbędne będzie złożenie następujących dokumentów: aktu zgonu spadkodawcy, odpisów aktów stanu cywilnego potwierdzających więzy rodzinne ze spadkodawcą (akt małżeństwa, akty urodzenia dzieci), testamentu ­– jeśli spadkodawca go zostawił.

Notariusz w pierwszej kolejności spisuje protokół dziedziczenia przy udziale wszystkich osób, które mogą wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi i testamentowi, a także osób, na których rzecz spadkodawca uczynił zapisy windykacyjne. Jeżeli wszyscy potencjalni spadkobiercy nie mogą stawić się jednocześnie u notariusza, można najpierw sporządzić projekt protokołu dziedziczenia. Następnie każda z zainteresowanych osób może w oświadczeniu złożonym przed notariuszem, który sporządził projekt protokołu dziedziczenia, albo przed innym notariuszem potwierdzić dane zamieszczone w projekcie protokołu dziedziczenia i wyrazić zgodę na spisanie protokołu dziedziczenia zgodnie z jego projektem.

Przystępując do spisania protokołu dziedziczenia notariusz poucza osoby biorące udział w spisywaniu protokołu o obowiązku ujawnienia wszelkich okoliczności objętych treścią protokołu oraz o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywych oświadczeń. W protokole dziedziczenia zamieszcza się w szczególności: zgodne żądanie poświadczenia dziedziczenia złożone przez osoby biorące udział w spisywaniu protokołu, oświadczenia o istnieniu lub nieistnieniu osób, które wyłączałyby znanych spadkobierców od dziedziczenia lub dziedziczyłyby wraz z nimi, oświadczenia o znanych testamentach spadkodawcy lub braku takich testamentów, oświadczenia, że w odniesieniu do spadku nie zostało uprzednio wydane postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku i nie toczy się postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku ani nie został sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia, oświadczenia, czy były składane oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku lub zapisu windykacyjnego, czy zostało wydane orzeczenie dotyczące niegodności spadkobiercy lub osoby, na której rzecz został uczyniony zapis windykacyjny, oraz czy były zawierane umowy z przyszłym spadkodawcą w przedmiocie zrzeczenia się dziedziczenia po nim.

Jeżeli od dnia otwarcia spadku nie upłynęło sześć miesięcy, w protokole dziedziczenia należy zamieścić oświadczenia spadkobierców o prostym przyjęciu spadku lub przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza albo o odrzuceniu spadku, chyba że oświadczenia tej treści zostały już przez spadkobierców uprzednio złożone. W takim przypadku należy zamieścić wzmiankę o dacie, miejscu i treści złożonych przez poszczególnych spadkobierców oświadczeń.

Jeśli nabycie spadku ma nastąpić na podstawie testamentu, notariusz dokonuje jego otwarcia i ogłoszenia. Z tych czynności również sporządza się protokół.

Po spisaniu protokołu dziedziczenia notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia, który niezwłocznie wpisuje do Rejestru Spadkowego.

Adnotacja o zarejestrowaniu jest umieszczona na akcie poświadczenia dziedziczenia, ze wskazaniem numer wpisu, a także daty oraz godziny i minuty dokonanego wpisu.

Zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia ma skutki prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku.

Niniejszy artykuł jest ogólnym omówieniem tematu. Każda sprawa jest wielowątkowo i wymaga dokładnej analizy. W związku z powyższym zachęcam do skorzystania z usług profesjonalnego pełnomocnika.

Zapraszam do zapoznania się z innymi zagadnieniami z zakresu prawa spadkowego.