Kiedy należy zapłacić podatek od darowizny?

Kiedy należy zapłacić podatek od darowizny? Jakie są grupy podatkowe i komu przysługuje zwolnienie od podatku?

Problematyka podatku od spadków i darowizn jest skomplikowana. Wymaga dokładnej analizy konkretnego przypadku i odpowiedzenia na kilka podstawowych pytań:

1. Do której grupy podatkowej należy osoba, na rzecz której nastąpiło przysporzenie ?
2. Jaka jest kwota przysporzenia ?
3. Czy przysługuje zwolnienie od podatku ?
4. Czy należy zgłaszać przysporzenie do Urzędu Skarbowego ?

Krok 1

Do której grupy podatkowej należy osoba, na rzecz której nastąpiło przysporzenie ?

Analizę należy rozpocząć od ustalenia do której grupy podatkowej należy obdarowany. Zgodnie z ustawą o podatku od spadków i darowizn wyróżniamy następujące grupy podatkowe:

• Grupa I, do której zaliczamy: małżonka, zstępnych (dzieci, wnuki itd.), wstępnych (rodzice, dziadkowie itd.), pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów;
• Grupa II, do której zaliczamy: zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych;
• Grupy III, do której zaliczamy: innych nabywców.

Należy pamiętać, że za rodziców w rozumieniu ustawy uważa się również przysposabiających, a za zstępnych także przysposobionych i ich zstępnych.

Krok 2

Jaka jest wartość darowizny ?

Opodatkowaniu podlega nabycie, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej:

• 9637 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;
• 7276 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej;
• 4902 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.

Pamiętaj, że jeśli otrzymasz kilka darowizn od jednej osoby, to do wartości ostatniej darowizny należy doliczyć wartość poprzednich, uzyskanych w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie.

Obowiązkiem obdarowanego jest  wskazanie w zeznaniu podatkowym rzeczy i praw majątkowych nabytych we wskazanym powyżej okresie.

Przykład: Osoba A w 2014 r. zawarła ze swoją ciotką umowę darowizny i przekazała jej kwotę 5.000 zł. Ciotka, jako rodzeństwo rodziców zaliczana jest to II grupy podatkowej. Następnie w 2018 r. osoba A zawarła z ciotką drugą umowę darowizny i przekazała jej kwotę 3.000 zł. W okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym miała miejsce darowizna na kwotę 3.000 zł, strony również zawarły umowę darowizny na kwotę 5.000 zł, zatem należy dodać wartość tych darowizn. Łącznie darowizna wynosiła 8.000 zł, zatem przekracza kwotę zwolnienia dla II grupy podatkowej (7.276 zł).

Po ustaleniu do której grupy podatkowej należy obdarowany oraz wysokości darowizny należy porównać kwotę darowizny z kwotą, powyżej której należy zapłacić podatek.

Podatek oblicza się od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku.

Krok 3

Czy przysługuje zwolnienie od podatku ?

Ustawodawca przewidział możliwość skorzystania przez osoby należące do najbliższej rodziny ze zwolnienia z podatku od darowizn. Zwolnienie dotyczy nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę.

Zwolnienie polega na tym, że osoby wskazane powyżej, w przypadku otrzymania darowizny przewyższającej kwotę zwolnienia tj. 9.637,00 nie muszą zapłacić podatku, jeśli spełnią wskazane warunki.

W celu skorzystania ze zwolnienia z podatku od darowizny należy:

• zgłosić nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego,
• udokumentować otrzymanie środków pieniężnych dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.

Jeżeli darowizna polegała na przekazaniu środków pieniężnych to aby skorzystać ze zwolnienia należy spełnić łącznie obydwa warunki, czyli zgłosić darowiznę w terminie 6 miesięcy oraz udokumentować otrzymanie środków pieniężnych.

Przy nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych w drodze darowizny obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia.

W przypadku niespełnienia warunków, od których uzależnione jest zwolnienie z podatku, nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej.

Krok 4

Czy należy zgłaszać darowiznę do Urzędu Skarbowego ?

Darowiznę należy zgłosić właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego jeśli wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przewyższa kwoty zwolnione od podatku (kwoty wskazane w Kroku 2).

Podatnicy są obowiązani złożyć, w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego, właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych. Zeznanie podatkowe składa się na właściwym formularzu. Do zeznania podatkowego należy dołączyć dokumenty mające wpływ na określenie podstawy opodatkowania, czyli np. akty stanu cywilnego potwierdzające pokrewieństwo.

Dodatkowo konieczne jest zgłoszenie właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego darowizny, w przypadku chęci skorzystania ze zwolnienia z podatku (Krok 3).

Niniejszy artykuł jest ogólnym omówieniem tematu. Każda sprawa jest wielowątkowo i wymaga dokładnej analizy. W związku z powyższym zachęcam do skorzystania z usług profesjonalnego pełnomocnika.

Zapraszam do zapoznania się z innymi zagadnieniami z zakresu prawa cywilnego.