Podział majątku – od czego zacząć?
Podział majątku – od czego zacząć?
Często po orzeczeniu rozwodu, małżonkowie muszą zmierzyć się z kolejną trudną sprawą, którą jest podział majątku wspólnego. W pierwszej kolejności należy ustalić co wchodzi w skład majątku wspólnego, jaka jest wartość składników majątku i w jaki sposób małżonkowie chcieliby podzielić majątek nabyty w trakcie trwania małżeństwa.
Co to jest majątek wspólny?
Stosownie do art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny).
Zatem jeśli małżonkowie nie zdecydują się na zawarcie umowy ustanawiającej rozdzielność majątkową albo innej umowy majątkowej małżeńskiej, to z chwilą zawarcia związku małżeńskiego powstaje między małżonkami wspólność majątkowa.
W skład majątku wspólnego wchodzą, w szczególności:
- pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;
- dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;
- środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;
- kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie w ZUS.
Do majątku wspólnego należą również przedmioty urządzenia domowego służące do użytku obojga małżonków, także w wypadku, gdy zostały nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił.
Co to jest majątek osobisty?
Wszystkie składniki majątku, które nie należą do majątku wspólnego stanowią majątek osobisty każdego z małżonków.
Stosownie do art. 33 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego do majątku osobistego każdego z małżonków należą:
1) przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;
2) przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;
3) prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;
4) przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;
5) prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;
6) przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;
7) wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;
8) przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;
9) prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;
10) przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Kiedy można dokonać podziału majątku?
W czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Dlatego też, aby móc dokonać podziału majątku w pierwszej kolejności musi ustać wspólność majątkowa małżeńska.
Z uwagi na powyższe przeprowadzenie podziału majątku jest możliwe dopiero po ustaniu ustawowej wspólności majątkowej.
Wspólność majątkowa małżeńska ustaje, w szczególności na skutek orzeczenia rozwodu, separacji albo unieważnienia małżeństwa, w razie ubezwłasnowolnienia czy też ogłoszenia upadłości jednego z małżonków.
Małżonkowie mogą również ustanowić rozdzielność majątkową w formie umowy. Należy pamiętać, że umowa majątkowa małżeńska musi być zawarta w formie aktu notarialnego i może poprzedzać zawarcie małżeństwa. Jeśli np. umowa ustanawiająca rozdzielność majątkową zostanie zawarta między stronami przed zawarciem związku małżeńskiego, to w ogóle nie powstanie majątek wspólny i każdy z małżonków będzie posiadał jedynie majątek osobisty.
Ustanowienia rozdzielności majątkowej między małżonkami może również nastąpić na mocy orzeczenia sądu. Z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej. Rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia.
Wspólność majątkowa małżeńska ustaje również na skutek śmierci małżonka. Wtedy podział majątku może zostać przeprowadzony łącznie z postępowanie o dział spadku.
Jak dokonać podziału majątku?
Podziału majątku można dokonać polubownie albo w postępowaniu sądowym. Jeśli więc małżonkowie, bądź byli małżonkowie są zgodni co do tego w jaki sposób chcą podzielić swój majątek to mogą zawrzeć umowę, na mocy której dokonają podziału majątku. Jeśli w skład majątku wspólnego wchodzi nieruchomość, to umowa musi być zawarta w formie aktu notarialnego.
Jeżeli między małżonkami nie ma porozumienia co do sposobu podziału majątku, to każdy z małżonków mogę wystąpić z wnioskiem do sądu. Sądem właściwym do rozpoznania sprawy o podział majątku wspólnego jest sąd rejonowy miejsca położenia majątku a jeżeli wspólność ustała przez śmierć jednego z małżonków – sąd spadku. Wniosek o podział majątku wspólnego podlega opłacie sądowej w wysokości 1.000 złotych. Jeżeli wniosek zawiera zgodny projekt podziału majątku, to opłata sądowa wynosi 300 złotych.
Podsumowanie:
Podział majątku wspólnego może zostać przeprowadzony dopiero po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej. Ponadto podział może nastąpić na mocy umowy albo orzeczenia sądu. To właśnie ustalenie składu i wartości majątku wspólnego powoduje największy konflikt między małżonkami. Dlatego też warto skorzystać z porady prawnej lub pomocy doświadczonego adwokata, już na etapie negocjacji dotyczących podziału majątku. Często pozwala to na uniknięcie czasochłonnego i kosztownego postępowania sądowego.
Niniejszy artykuł jest ogólnym omówieniem tematu. Każda sprawa jest wielowątkowa i wymaga dokładnej analizy. W związku z powyższym zachęcam do skorzystania z pomocy adwokata.
Zapraszam do zapoznania się z innymi zagadnieniami z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego.