Dziedziczenie ustawowe
Dziedziczenie ustawowe – kolejność powołania do spadku?
W sytuacji gdy spadkodawca nie sporządzi testamentu albo z różnych powodów dziedziczenie na podstawie testamentu nie jest możliwe (np. testament jest nieważny czy osoba powołana do spadku nie chce lub nie może dziedziczyć) powołanie do spadku będzie wynikało z ustawy.
Kolejność powołania do spadku z ustawy wynika z przepisów Kodeksu Cywilnego. W pierwszej kolejności powołane do spadku są dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek. Dziedziczą oni w częściach równych. Jednak część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku. Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych. Analogiczną zasadę stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych.
Przykład: Umiera osoba A pozostawiając żonę i czworo dzieci, na podstawie ustawy dziedziczą żona udział 1/4 spadku i dzieci każde udział 3/16.
W braku zstępnych spadkodawcy (kolejnych potomków danej osoby – dzieci, wnuki, prawnuki) powołani są do spadku z ustawy jego małżonek i rodzice.
Udział spadkowy każdego z rodziców, które dziedziczy w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy, wynosi jedną czwartą całości spadku. Jeżeli ojcostwo rodzica nie zostało ustalone, udział spadkowy matki spadkodawcy, dziedziczącej w zbiegu z jego małżonkiem, wynosi połowę spadku.
Przykład: Umiera osoba A pozostawiając żonę i nie mając dzieci. Na podstawie ustawy dziedziczą żona i rodzice A. Żona dziedziczy udział 1/2 spadku i każdy z rodziców udział 1/4.
W braku zstępnych i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada jego rodzicom w częściach równych.
Przykład: Umiera osoba A nie będąca w związku małżeńskim i nie mająca dzieci. Na podstawie ustawy dziedziczą rodzice A w częściach równych, czyli po 1/2 spadku.
Jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych.
Przykład: Umiera osoba A nie będąca w związku małżeńskim i nie mająca dzieci. Żyje ojciec A oraz siostra i brat A. Na podstawie ustawy ojciec A dziedziczy udział 1/2 spadku oraz siostra i brat A po 1/4 spadku.
Jeżeli którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku pozostawiając zstępnych, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym. Podział tego udziału następuje według zasad, które dotyczą podziału między dalszych zstępnych spadkodawcy.
Przykład: Umiera osoba A nie będąca w związku małżeńskim i nie mająca dzieci. Żyje ojciec A. Osoba A miała brata i siostrę. Brat A zmarł wcześniej pozostawiając dwoje dzieci. Na podstawie ustawy ojciec A dziedziczy 1/2 spadku, siostra A dziedziczy 1/4 spadku i dzieci brata dziedziczą po 1/8 spadku.
Jeżeli jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku i brak jest rodzeństwa spadkodawcy lub ich zstępnych, udział spadkowy rodzica dziedziczącego w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy wynosi połowę spadku.
Przykład: Umiera osoba A pozostawiając żonę i nie mając dzieci. Żyje ojciec A. Osoba A nie miała rodzeństwa. Na podstawie ustawy żona A dziedziczy 1/2 spadku i ojciec A dziedziczy 1/2 spadku.
Udział spadkowy małżonka, który dziedziczy w zbiegu z rodzicami, rodzeństwem i zstępnymi rodzeństwa spadkodawcy, wynosi połowę spadku.
W braku zstępnych spadkodawcy, jego rodziców, rodzeństwa i ich zstępnych, cały spadek przypada małżonkowi spadkodawcy.
W braku zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy cały spadek przypada dziadkom spadkodawcy. Dziedziczą oni w częściach równych.
Przykład: Umiera osoba A nie będąca w związku małżeńskim i nie mająca dzieci. Rodzice A zmarli kilka lat wcześniej. Osoba A nie miała rodzeństwa. Na podstawie ustawy dziedziczą dziadkowie A. Każdy po 1/4 części spadku.
Jeżeli któreś z dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym. Podział tego udziału następuje według zasad, które dotyczą podziału spadku między zstępnych spadkodawcy.
Przykład: Umiera osoba A nie będąca w związku małżeńskim i nie mająca dzieci. Rodzice A zmarli kilka lat wcześniej. Osoba A nie miała rodzeństwa. Dziadek A od strony mamy nie żyje, ale miał dwóch synów. Na podstawie ustawy dziedziczy troje dziadków, każdy po 1/4 części spadku i dwóch synów zmarłego dziadka po 1/8 części spadku.
W braku zstępnych tego z dziadków, który nie dożył otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada pozostałym dziadkom w częściach równych.
Przykład: Umiera osoba A nie będąca w związku małżeńskim i nie mająca dzieci. Rodzice A zmarli kilka lat wcześniej. Osoba A nie miała rodzeństwa. Dziadek A od strony mamy nie żyje, nie miał dzieci. Na podstawie ustawy dziedziczy troje dziadków, każdy po 1/3 części spadku.
W braku małżonka spadkodawcy i krewnych, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada w częściach równych tym dzieciom małżonka spadkodawcy, których żadne z rodziców nie dożyło chwili otwarcia spadku. Przepis powołujący do spadku pasierbów obowiązuje od 28 czerwca 2009 r., czyli ma zastosowanie jeśli spadkodawca zmarł w tym dniu albo później.
Przykład: Umiera osoba A, nie mająca rodzeństwa ani dzieci. Rodzice i dziadkowie A zmarli kilka lat wcześniej. Żona A przez zawarciem związku małżeńskiego z A była wdową i miała troje dzieci z pierwszego małżeństwa. Na podstawie ustawy dziedziczy troje pasierbów, każdy po 1/3 części spadku.
W braku małżonka spadkodawcy, jego krewnych i dzieci małżonka spadkodawcy, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy jako spadkobiercy ustawowemu. Jeżeli ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy w Rzeczypospolitej Polskiej nie da się ustalić albo ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy znajdowało się za granicą, spadek przypada Skarbowi Państwa jako spadkobiercy ustawowemu.
Niniejszy artykuł jest ogólnym omówieniem tematu. Każda sprawa jest wielowątkowo i wymaga dokładnej analizy. W związku z powyższym zachęcam do skorzystania z usług profesjonalnego pełnomocnika.
Zapraszam do zapoznania się z innymi zagadnieniami z zakresu prawa spadkowego.