Prawo cywilne

Jak obliczyć wysokość podatku od spadku lub darowizny?

Jak obliczyć wysokość podatku od spadku lub darowizny?

Jeśli darowizna lub spadek nie podlega wyłączeniu ani zwolnieniu od podatku należy oszacować wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych, żeby móc ustalić wysokość podatku.

Podstawa opodatkowania

Zgodnie z art. 7 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadku i darowizn. (tekst jednolity z dnia 6 marca 2018 r., Dz.U. z 2018 r. poz. 644, ze zm.): „Podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego”.

Jeżeli spadkobierca lub obdarowany, zostali obciążeni obowiązkiem wykonania polecenia lub zapisu zwykłego, wartość obciążenia z tego tytułu stanowi ciężar spadku lub darowizny. Zatem wartość zapisów i poleceń (jeśli polecenia zostały wykonane) należy odliczyć od wartości spadku lub darowizny.

Do długów i ciężarów zalicza się koszty leczenia i opieki w czasie ostatniej choroby spadkodawcy, jeżeli nie zostały pokryte za jego życia i z jego majątku. Również koszty pogrzebu spadkodawcy, łącznie z nagrobkiem, w wysokości odpowiadającej zwyczajom przyjętym w danym środowisku, zalicza się do długów i ciężarów, jeżeli nie zostały pokryte z majątku spadkodawcy, z zasiłku pogrzebowego lub nie zostały zwrócone w innej formie.

Od wartości spadku należy odliczyć także koszty postępowania spadkowego, wynagrodzenie wykonawcy testamentu, obowiązki wykonania zapisów i poleceń zamieszczonych w testamencie, wypłaty z tytułu zachowku oraz inne obowiązki wynikające z przepisów Kodeksu cywilnego dotyczących spadków.

Zatem co do zasady podstawą opodatkowania będzie wartość rynkowa przedmiotu darowizny lub spadku, po odjęciu wartości poleceń, zapisów zwykłych oraz długów i ciężarów wskazanych we właściwych przepisach.

Grupy podatkowe

Wysokość podatku ustalana jest się w zależności od grupy podatkowej, do której należy nabywca. Zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe.

Zgodnie z ustawą o podatku od spadków i darowizn wyróżniamy następujące grupy podatkowe:

  • Grupa I, do której zaliczamy: małżonka, zstępnych (dzieci, wnuki itd.), wstępnych (rodzice, dziadkowie itd.), pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów;
  • Grupa II, do której zaliczamy: zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych;
  • Grupy III, do której zaliczamy: innych nabywców.

Należy pamiętać, że za rodziców w rozumieniu ustawy uważa się również przysposabiających, a za zstępnych także przysposobionych i ich zstępnych.

Kwoty wolne od podatku

Opodatkowaniu podlega nabycie, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej:

  • 9.637 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;
  • 7.276 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej;
  • 4.902 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.

Pamiętaj, że jeśli otrzymasz kilka darowizn od jednej osoby, to do wartości ostatniej darowizny należy doliczyć wartość poprzednich, uzyskanych w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie.

Obowiązkiem obdarowanego jest  wskazanie w zeznaniu podatkowym rzeczy i praw majątkowych nabytych we wskazanym powyżej okresie.

Wysokość podatku

Podatek oblicza się od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku, według wskazanych w ustawie skal.

Dla I grupy podatkowej:

  • od kwoty ponad 9.637 zł do 10.278 zł podatek wynosi 3%.
  • od kwoty ponad 10.278 zł zł do 20.556 zł podatek wynosi 308 zł 30 gr i 5% nadwyżki ponad 10.278 zł.
  • od kwoty ponad 20.556 podatek wynosi 822 zł 20 gr i 7% nadwyżki ponad 20.556 zł
Przykład: Osoba A przekazuje synowej kwotę 10.500,00zł. Synowa należy do I grupy podatkowej, zatem wysokość podatku będzie wynosiła 308,30 zł + 5% x (10.500 zł– 10.278 zł), czyli 319,40 zł.

Dla II grupy podatkowej:

  • Od kwoty ponad 7.276 zł do 10.278 zł podatek wynosi 7%.
  • od kwoty ponad 10.278 zł do 20.556 zł podatek wynosi 719 zł 50 gr i 9% od nadwyżki ponad 10.278 zł
  • od kwoty ponad 20.556 podatek wynosi 1.644 zł 50 gr i 12% od nadwyżki ponad 20.556 zł
Przykład: Osoba A przekazuje swojej ciotce kwotę 15.000 zł. Ciotka – rodzeństwo rodziców, należy do II grupy podatkowej, zatem wysokość podatku będzie wynosiła 719,50 zł + 9% x (15.000 zł – 10.278 zł), czyli 1.144,48 zł.

Dla III grupy podatkowej:

  • od kwoty ponad 4.902 zł do 10.278 zł podatek wynosi 12 %.
  • od kwoty ponad 10.278 zł do 20.556 zł podatek wynosi 1.233 zł 40 gr i 16% od nadwyżki ponad 10.278 zł
  • od kwoty ponad 20.556 podatek wynosi 2.877 zł 90 gr i 20% od nadwyżki ponad 20.556 zł
Przykład: Osoba A przekazuje swojemu konkubentowi kwotę 14.000 zł. Konkubent należy do III grupy podatkowej, zatem wysokość podatku będzie wynosiła 1.233,40 zł + 16% x (14.000 zł – 10.278 zł), czyli 1.828,92 zł.

Powyższe skale podatkowe stosuje się do podatników, którzy we właściwym czasie zgłoszą do Urzędu Skarbowego nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych w drodze darowizny lub polecenia darczyńcy i zapłacą należny podatek.

Jeśli obowiązek podatkowy powstanie wskutek powołania się podatnika przed organem podatkowym w toku kontroli podatkowej na okoliczność dokonania darowizny, to nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych  podlega opodatkowaniu według stawki 20%.

Niniejszy artykuł jest ogólnym omówieniem tematu. Każda sprawa jest wielowątkowo i wymaga dokładnej analizy. W związku z powyższym zachęcam do skorzystania z usług profesjonalnego pełnomocnika.

Zapraszam do zapoznania się z innymi zagadnieniami z zakresu prawa cywilnego.